ΑΝΔΡΟΣ 2015: «Η Ελλάδα σήμερα: γλώσσα,πολιτισμός και ΜΜΕ» Η απάντηση στην πνευματική και οικονομική κρίση

Όταν τον περασμένο Φεβρουάριο, σε ένα κλασικό Γιαννιώτικο βροχερό  απόγευμα, διάβασα την σχετική ανακοίνωση για τη διοργάνωση του Θερινού Πανεπιστήμιου, το οποίο θα ελάμβανε χώρα στην Άνδρο, τον προσεχή Ιούλιο, χωρίς δεύτερη σκέψη αποφάσισα να δηλώσω την συμμετοχή μου ακολουθώντας την απαιτούμενη διαδικασία. Όταν με κάλεσε στο τηλέφωνο, η ακαδημαϊκή υπεύθυνη του προγράμματος, κ.Τσιτσανούδη – Μαλλίδη, για να συζητήσουμε τα διαδικαστικά, αμέσως ένιωσα απόλυτα σίγουρος για την απόφαση μου.

            Η διοργάνωση του Θερινού Πανεπιστημίου βρέθηκε στην πιο επίκαιρη στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ποιος είναι αλήθεια ο ρόλος των ΜΜΕ σε στιγμές κρίσης; Πρέπει να βρίσκονται κοντά στον πολίτη και να δίνουν εκείνο που πρέπει ή εκείνο που θέλει να ακούει; Πολλά θέματα παράλληλα των διαλέξεων βρέθηκαν στο επίκεντρο των συζητήσεων των σπουδαστών σε ότι αφορά την πολιτική ζωή της χώρας μας και γενικά για το που οδεύει η κοινωνία μας. Καλό όμως είναι να δούμε κάποια πράγματα από την αρχή.

            Η πρώτη γνωριμία με τους συσπουδαστές ορίστηκε για το πρώτο βράδυ που βρεθήκαμε στο νησί. Εκεί ο καθένας μας ανέλυσε τους λόγους για τους οποίους αποφάσισε να παρακολουθήσει τις δράσεις του προγράμματος. Εκεί δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξουμε άμεσα επαφές όλοι οι σπουδαστές και να ανταλλάξουμε τις απόψεις μας καθώς και να γνωριστούμε καλύτερα. Και κάπως έτσι ανακαλύπτεις και κοντινούς σου συντοπίτες και φίλους φίλων από όλη την Ελλάδα! Πόσο μικρός είναι ο κόσμος μας τελικά;

            Από την επόμενη ημέρα άρχισε το ουσιαστικό ακαδημαϊκό έργο με τις διαλέξεις και τις παράλληλες δράσεις του προγράμματος. Η παρουσία της κ. Σάιας Τσαουσίδου, μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τον ρόλο της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και να κατανοήσουμε πόσο σημαντική και ουσιαστική είναι τελικά η παρουσία μας ως Ελλήνων στην Ευρώπη. Η πρώτη διάλεξη της ακαδημαϊκής υπεύθυνης του προγράμματος, κ. Νικολέτας Τσιτσανούδη-Μαλλίδη, μας εξήγησε με απλό και κατανοητό τρόπο ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης στην σύγχρονη εποχή. Μετά από τη μεσημεριανή ξεκούραση ακολούθησε η διάλεξη της κ. Τζίνας Καλογήρου, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία μας ταξίδεψε στο χρόνο μέσα από την λογοτεχνία για παιδιά, και πως πρέπει εμείς οι μεγάλοι να μεταδίδουμε την ιστορία στα παιδιά. Το απόγευμα, η μετάβαση μας στο μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης στα Αποίκια και η γνωριμία με τον ιδιοκτήτη και αναθεμελιωτή της Μονής, κ.Καπετάν Λευτέρη Πολέμη, ήταν απλά η αρχή για το τι θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε στο νησί τις επόμενες ημέρες. Η παρέμβαση του ατόμου που γνωρίζει την τοπική ιστορία ως την πιο μικρή λεπτομέρεια, κ. Διαμαντή Μπασαντή, έκανε ακόμα περισσότερο κατανοητή την πορεία της Άνδρου μέσα στο χρόνο, όπως ακριβώς τιτλοφορείται και το βιβλίο που συνέγραψε. Το επιστέγασμα της πρώτης βραδιάς ήταν η παράθεση του δείπνου στην τραπεζαρία της Μονής.

            Η Τρίτη ξεκίνησε με την γνωριμία μας με την κ. Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, η οποία μας ενημέρωσε για τους σκοπούς και τις δράσεις του οργανισμού. Αμέσως μετά, η συντακτική ομάδα του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας του Εμ. Κριαρά, μας δίδαξε τη διαδικασία για την συγγραφή ενός λεξικού. Και επειδή στο πρόγραμμα πάντα πρέπει να υπάρχει και ένα καλό διάλειμμα, οι τοπικές γεύσεις μας περίμεναν σε κεντρικό εστιατόριο της Χώρας. Το απόγευμα η κα. Τσαουσίδου μας μίλησε για το κατά πόσο μπορεί ή όχι να υπάρξει ηθική στο δημοσιογραφικό λόγο, και τι εξυπηρετεί τελικά ένα μέσο ενημέρωσης, ενώ ο κ. Γιάννης Μαμάης, υπεύθυνος των Εκδόσεων Gutenberg, μίλησε για την ναυτική ιστορία της Άνδρου. Η μέρα έκλεισε με μία υπέροχη προβολή, της ταινίας του διεθνούς φήμης Έλληνα σκηνοθέτη, Παντελή Βούλγαρη, «Μικρά Αγγλία».

            Η επόμενη μέρα ξεκίνησε με μία μικρή έκπληξη για όλους μας, καθώς ο σκηνοθέτης βρέθηκε κοντά μας για να μοιραστεί σκέψεις και ιδέες για τον κινηματογράφο και εν γένει για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Η πρώτη ομιλία, της κας Λαδογιάννη, καθηγήτριας του πανεπιστημίου μας, αφορούσε την εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας τον 20^ο αι. και το κίνημα του μοντερνισμού. Αμέσως μετά είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε τοπικά εδέσματα και να πάρουμε και κάποια μαζί μας. Το απόγευμα, ο κ. Δ. Κόναρης, μας μίλησε για την ζωγράφο Betty Ryan, η οποία άφησε το στίγμα της με την παραμονή της στο νησί, ενώ αργότερα ο κ. Βασιλόπουλος, μας ξενάγησε στη Χώρα, μιλώντας μας για την τοπική ιστορία του Κάτω Κάστρου. Το βράδυ, ο Δήμος Άνδρου, φιλόξενος από την αρχή του προγράμματος, μας προσκάλεσε σε παράσταση τοπικού θιάσου, ο οποίος δίδαξε τις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, μία κωμωδία επίκαιρη όσο ποτέ. Όλοι μας μείναμε ευχαριστημένοι από την προσπάθεια των ηθοποιών και γελάσαμε με την καρδιά μας.

            Το πρωϊ της Πέμπτης είχαμε τη χαρά να ακούσουμε τον πρύτανη του πανεπιστημίου μας κ. Γ. Καψάλη, να μας μιλάει για την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας. Μέσα από τα παραδείγματα του και την παραστατικότητα του λόγου του, μας έδωσε να κατανοήσουμε βασικές πτυχές της γλώσσας μας και πως αυτή εξελίχθηκε μέσα στο χρόνο. Μέσα από τον ποιητικό λόγο, ταξιδέψαμε σε μονοπάτια ονειρικά, τα οποία συνδέθηκαν άμεσα με το χώρο και τον χρόνο. Το μεσημέρι, ο δήμαρχος της πόλης, κ. Θ.Σουσούδης καθώς και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου μας υποδέχθηκαν στο Δημαρχείο απευθύνοντας χαιρετισμό στο πρόγραμμα, καθώς και ανταλλαγή αναμνηστικών, με την υπόσχεση να υπάρχει και στο μέλλον συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών και του πανεπιστημίου μας. Το απόγευμα, ο διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Harvard, κ. Ι. Πετρόπουλος, μας έδειξε πως η δημοσιογραφία υπάρχει ήδη από την αρχαία ελληνική γραμματεία και πως μιλούσαν στην πραγματικότητα οι πρόγονοι μας. Μία ομιλία και ένας διάλογος που αν δεν υπήρχε η πίεση του χρόνου, θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολλές ώρες, και σίγουρα θα μπορούσε να αποτελέσει την διδακτική ύλη ενός ακαδημαϊκού μαθήματος. Αμέσως μετά οδηγηθήκαμε στη βόρεια πλευρά του νησιού, στον αρχαίο πύργο στην περιοχή του Αγ. Πέτρου, ο οποίος χρονολογείται από τον 4^ο αι. π.Χ.. Εκεί μένει ο εκδότης της Gutenberg, κ. Γ. Δαρδανός, ο οποίος έχει αναλάβει με προσωπική του ευθύνη την διάσωση του πύργου και την ανάδειξη του ως χώρου πολιτιστικής κληρονομιάς. Αργότερα, μας υποδέχθηκε στο σπίτι του, έχοντας μας ετοιμάσει διαφόρων ειδών εδέσματα, συνοδευόμενα από τοπική παραδοσιακή μουσική και τοπικό χορευτικό συγκρότημα. Εκεί είχα την ιδιαίτερη τιμή να συζητήσω μαζί του για μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας καθώς και να μου αφηγηθεί διάφορα περιστατικά από την προσωπική του ζωή.

            Το επόμενο πρωϊ, ο κ. Δαρδανός, ήρθε να μας διδάξει για την σχηματική σκέψη, τον μονοδιάστατο άνθρωπο και τα ΜΜΕ. Μία ομιλία η οποία διακατείχετο από πολλές προσωπικές εμπειρίες καθώς και ιστορίες για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της χώρας μας. Αμέσως μετά, ανά τμήματα, επισκεφθήκαμε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της οικογένειας Γουλανδρή, όπου θαυμάσαμε τα εκθέματα της μόνιμης καθώς και της περιοδικής έκθεσης που αφορούσε τα έργα του καλλιτέχνη Man Ray. O Man Ray ήταν γνωστός κυρίως για το φωτογραφικό του έργο, και αναμίχθηκε στα κινήματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού. Αμέσως μετά είχαμε στη διάθεση μας ελεύθερο χρόνο ως το απόγευμα, όπου και μας υποδέχθηκε στο σπίτι του το ζεύγος Κουτσιανά, ιδιοκτητών της εταιρείας Apivita, οι οποίοι μας μίλησαν για την επιχειρηματικότητα και μας έδειξαν τον κήπο τους, στον οποίο έχουν αναπαραστήσει τον αρχαίο κήπο του Ιπποκράτη. Συνοδεία εδεσμάτων ως είθισται!

            Το Σάββατο η μέρα δεν περιελάμβανε κάποια διάλεξη αλλά επίσκεψη στη Μονή της Παναγίας Παναχράντου και Αγ. Παντελεήμονος. Εκεί μας υποδέχθηκε ένας ακούραστος φύλακας της Ορθοδοξίας, ο γέροντας π. Ευδόκιμος με τους καλόγερους π. Αέτιο και π. Φιλάρετο. Αφού μίλησε για την ιστορία της Μονής ο κ. Μπασαντής, οδηγηθήκαμε στην τραπεζαρία για να δοκιμάσουμε την ξακουστή μακαρονάδα του γέροντα, από την οποία όλοι μείναμε ευχαριστημένοι και σίγουρα χορτάτοι. Η υπόλοιπη μέρα κύλησε με ξεκούραση ώσπου το βράδυ είχαμε το τελευταίο, τυπικά αποχαιρετιστήριο δείπνο παρουσία του Δημάρχου.

            Το πρωϊ της Κυριακής ξημέρωσε σίγουρα με μία μελαγχολία καθώς πλησίαζε η ώρα και της επίσημης λήξης του προγράμματος με την απόδοση των Πιστοποιήσεων μας. Είχαμε δεί και γνωρίσει πάρα πολλά πράγματα, και κυρίως είχαμε γίνει μια μεγάλη και όμορφη παρέα, συζητώντας για πολλά πράγματα, κυρίως για την υπάρχουσα πολιτική κατάσταση, αλλά και γελώντας και περνώντας όμορφες και ανέμελες στιγμές στο ελεύθερο πρόγραμμα μας, δίνοντας μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε άλλες όμορφες γωνιές του νησιού.

            Συνοψίζοντας λοιπόν, θα ήθελα να δηλώσω την απόλυτη ικανοποίηση μου για το ακαδημαϊκό έργο το οποίο επιτελέστηκε αυτή την εβδομάδα στο νησί της Άνδρου. Να αποδώσω τα συγχαρητήρια μου σε όλους τους οργανωτές οι οποίοι δώσανε  εμφανώς το κάτι παραπάνω από τις δυνάμεις τους για να βρίσκονται όλα στην εντέλεια, καθώς και το Πανεπιστήμιο μας για την ανάληψη αυτής της πρωτοβουλίας, όπως και το Δήμο της Άνδρου για την απίστευτη συμπαράσταση τους στο έργο. Τέλος θέλω να ευχηθώ σε όλους τους διδάσκοντες, καθώς και σε όλους τους φίλους που γνώρισα μέσα από τα μαθήματα καλό υπόλοιπο καλοκαιριού, καλή πρόοδο στη ζωή τους σε ό,τι αποφασίσουν να κάνουν καθώς και να περνάνε την κάθε στιγμή όμορφα και μοναδικά, όπως στο νησί. Δεν θα ήθελα να κλείσω λέγοντας αντίο, αλλά εις το επανιδείν. Οφείλουμε να στηρίζουμε ο καθένας μας όπως μπορεί, τις σπουδές μας, τις γνώσεις μας καθώς και την Ελληνική Εκπαίδευση. Αποδείξαμε ότι ακόμα και στο πιο κομβικό σημείο που βρίσκεται η χώρα μας, εμείς μπορέσαμε να βρεθούμε εκεί και να συζητήσουμε για το πώς μπορούμε να βελτιώσουμε κάποια πράγματα. Και η σπίθα έχει ήδη ανάψει για μία καλύτερη συνέχεια.

Να είστε όλοι καλά!

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,

Μάριος Χειμαριός.

NOUS SOMMES TOUS DJIHADISTES

Ξυπνάω, ανοίγω τον υπολογιστή και χαζεύω το timeline μου στο facebook. Aνάμεσα στις δημοσιεύσεις των φίλων, το μάτι μου πέφτει σε 3 άρθρα, το ένα ακριβώς κάτω από το άλλο, με θέματα που μου κίνησαν το ενδιαφέρον. «Θησαυρός της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου βρέθηκε στο Ισραήλ», « Αμερικανίδες χάραξαν τα ονόματά τους στο Κολοσσαίο για μια… selfie», «Oι Τζιχαντιστές απειλούν τώρα και την Αίγυπτο». Το γεγονός ότι  αυτές οι τρεις ειδήσεις βρέθηκαν μπροστά μου μαζί, με βοηθάει να αναπτύξω αμέσως ένα συλλογισμό που γρήγορα έγινε κείμενο.
 Η πρώτη είδηση, είναι βέβαια κάτι ευχάριστο. Κοσμήματα αλλά και νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρέθηκαν σε σπηλιά στο βόρειο Ισραήλ, πρώτη φορά στη συγκεκριμένη περιοχή της πολύπαθης αυτής γωνιάς του κόσμου. Δεν είναι από υλικής και ποσοτικής άποψης μια σπουδαία ανακάλυψη. Είναι ένας κόκκος στις αμμουδιές του κόσμου των ευρημάτων που μας έχει δώσει το λαμπρό ιστορικό παρελθόν μας. Κάθε τέτοιο νέο, προχωρά την έρευνα και την επιστήμη ένα βήμα πιο μπροστά, την ανθρώπινη οντότητα ένα βήμα εγγύτερα στην ύπαρξη του. Είναι κάτι το ξεχωριστό, ακόμα και αν καταλήξουν να “κοσμούν” την αποθήκη κάποιου μουσείου.
  Η τρίτη είδηση αφορά τους Τζιχαντιστές. Οι οποίοι απειλούν την Αίγυπτο και τη Διεθνή κοινότητα για καταστροφή των Πυραμίδων της Γκίζας και της ίδιας της Σφίγγας, πασίγνωστα σύμβολα ενός τεράστιου και πανάρχαιου πολιτισμού, μιας ολόκληρης χώρας. «Ότι οι πρώτοι μουσουλμάνοι δεν κατέστρεψαν αυτά τα μνημεία, δε σημαίνει πως είναι λάθος να τα καταστρέψουμε εμείς τώρα». Τζιχάντ είναι ο ιερός πόλεμος των ισλαμιστών. Σύμφωνα με το Κοράνι, ο σωστός μουσουλμάνος οφείλει να διαδώσει τον ισλαμισμό στους απίστους, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό οποιοδήποτε μέσον και γιατί όχι τη βία ακόμα και στη μορφή ανοιχτού πολέμου. Έτσι, εχθροί των τζιχαντιστών είναι όλοι όσοι.. δεν είναι αυτοί. Όλες οι θρησκείες πάνω στη γή και κάθε πολιτισμός που δεν είναι δικός τους οφείλει να καταστραφεί.
  Δε θέλω να επεκταθώ στη πολιτική διάσταση της σύστασης ενός «Ισλαμικού» κράτους, ούτε στα συμφέροντα –τα Δυτικά συμφέροντα- που φυσικά κρύβονται πίσω από το όλο ζήτημα. Βεβαίως, όταν δολοφονούνται άνθρωποι, το ζήτημα καταστροφής αγαλμάτων έρχεται σε δεύτερη και τρίτη μοίρα. Όμως, τα βίντεο των καταστροφών αγαλμάτων 3.000 ετών στη Συρία και τη Μεσοποταμία έκαναν το γύρο του κόσμου και προκάλεσαν ποικίλες –και ακραίες- αντιδράσεις. Εγώ προσωπικά έκλαψα βλέποντας τα αγάλματα να διαλύονται με σφυριά και τσεκούρια, από ανθρώπους (;) που σκοτώνουν το παρελθόν τους. Σαν τα εγγόνια να μισούν και να σκοτώνουν τον παππού τους, επειδή δεν είναι ίδιος.
  Προσπερνώ και ανοίγω την δεύτερη είδηση, που αποτελεί τα λεγόμενα ψιλά γράμματα της ειδησεογραφίας της ημέρας, αν και δε θα έπρεπε. Νεαρά άτομα για τη διασκέδαση τους χάραξαν τα ονόματα τους σε ένα αρχαίο μνημείο, σε ένα σύμβολο πολιτισμού και μηχανικής. Χαράζουμε μνημεία, γράφουμε με γκράφιτι ιστορικά κτήρια, μουτζουρώνουμε με σπρέι αγάλματα. Γιατί πολύ απλά, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται. Αυτή η είδηση, χαμένη και χωμένη κάπου στην ειδησεογραφία της καθημερινότητας είναι πιο σημαντική από όσο δείχνει η επιφάνειά της. Κάποιες νεαρές κοπέλες θέλοντας να θυμούνται το ταξίδι τους στη Ρώμη ,χάραξαν τα ονόματα τους στον τοίχο του Κολοσσαίου και τράβηξαν μια φωτογραφία. Ε, και; Θα αναρωτηθεί κάποιος. Παραπάνω κατηγορούσαμε την απολίτιστη ανατολή για πολιτιστική κτηνωδία ενώ οι ίδιοι έχουμε γυρίσει νοοτροπία πολλά βήματα πίσω στην εξέλιξή μας ως πνευματικό είδος. Γνώμη μου, πως καμιά τιμωρία δεν είναι αρκετή. Κι αν για σένα δεν έχει σημασία, για κάποιους άλλους έχει. Αν δε μπορείς να σκέφτεσαι πριν πράξεις, τότε μη πράττεις. Τα μνημεία δεν είναι δικά σου, είναι κτήμα και κληροδότημα της ανθρωπότητας. Πρέπει να τα εκτιμάς όπως εκτιμάς και τον χτύπο της καρδιάς σου που σου δίνει ακόμα ένα δευτερόλεπτο ζωής. Αδιαφορία. Έλα μωρέ ένα κτίριο είναι, έσφαζαν ανθρώπους κάποτε μέσα, γιατί να το σεβαστώ; Ή, είναι ναός άλλων θεών εμείς είμαστε χριστιανοί, δεν μας είναι απαραίτητα. Ή μήπως τελικά είναι ένας σωρός από πέτρες; Η είδηση έκανε το γύρο της στο διαδίκτυο με ποικίλα σχόλια και απόψεις να συνοδεύουν το περιστατικό που πάντως έχαιρε μεγάλης προβολής για μια μέρα. Δεν πρόκειται για αρχαιοπληξία μερικών σαν εμένα, αλλά αρχαιογνωσία. Η αδιαφορία πηγάζει από την αμάθεια ή την ημιμάθεια για τα πράγματα. Είναι και χαρακτηριστικό της εποχής μας άλλωστε. Ότι δεν είναι δικό μας ή δε το αισθανόμαστε δικό μας, δεν αξίζει τίποτα και μπορεί να καταστραφεί. Έπειτα ο εγωισμός. Δε πρεσβεύει το εγώ μου, άρα έχω δικαίωμα να το φθείρω.
 Έχω επισκεφτεί δεκάδες μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους και ένιωσα συγκινημένος, περήφανος για τα κληροδοτήματα και την κληρονομιά των προγόνων μου. Πρώτα ως Ανθρώπων και έπειτα ως Ελλήνων. Κάποιοι νιώθουν και μια απροσδιόριστη ενέργεια σε αυτά τα μέρη… Δεν είναι υποχρεωτικό όλοι να νιώθουν έστω σεβασμό και να αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα αυτά τα πράγματα, όσο και αν θα ήθελα να συμβεί αυτό. Αν όμως, όπως λέγεται, όλοι οι άνθρωποι αφήνουν το αποτύπωμά τους σε τούτο τον κόσμο καθώς φεύγουν… Το δικό σας αποτύπωμα πιο θα είναι; Η προστασία, η συνεχεια ή η καταστροφή; Εκούσια ή ακούσια η πράξη, παραμένει η ίδια. Nous sommes tous Djihadistes(!;)….

Θ. Ξάνθης